Abhinaya Darpana

ಅಭಿನಯ ದರ್ಪಣ
ಇದು ಮಹಾಕವಿಯಾದ ಕಾಳಿದಾಸನ ನಾಟ್ಯಪ್ರಶಂಸೆ.  ಕಾವ್ಯ, ನಾಟಕವೇ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಕೇಳುವುದಾಗಲಿ ನೋಡುವುದಾಗಲಿ ನಿಷಿದ್ಧವೆಂದು ಬೋಧಿಸುವ ಸ್ಮೃತಿಕಾರರು ‘ಕಾವ್ಯಾಲಾಪಾಂಶ್ಚವರ್ಜಯೇತ್’ — ಕಾವ್ಯ-ನಾಟಕಾದಿಗಳನ್ನು ವರ್ಜಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ ಅದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುವವರ ಕೂಗೂ ಬಲವಾಗಿ ಎದ್ದಿತ್ತು.  ಕಾವ್ಯ-ನಾಟ್ಯಾದಿಗಳಿಂದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮನೋಭಾವಕ್ಕೆ ನೈತಿಕ ನಿಯಮಗಳಿಗೆ ವ್ಯತ್ಯಯವುಂಟಾಗುವುದೆಂಬುದು ವಿರೋಧಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದರೆ ಅವು ಅಂತರಂಗ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಅನನ್ಯವಾದ ಉಪಹಾರವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತವೆಂಬುದು ಇವರ ವಾದ.  ಇಂದಿಗೂ ಧಾರ್ಮಿಕರ ದನಿಯು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಡಗಿದೆಯೆನ್ನುವಂತಿಲ್ಲವಾದರೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಕ್ಷೀಣವಾಗಿದೆಯೆನ್ನುವಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹವಿಲ್ಲ.  ‘ಸಾಹಿತ್ಯ-ಸಂಗೀತಾದಿ ಕಲೆಗಳ ಪರಿಚಯವಿಲ್ಲದವನು ಬಾಲ-ಕೋಡುಗಳಿಲ್ಲದ ಪಶು’ವೆಂಬ ಭರ್ತೃಹರಿಯ ಮಾತನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸುವವರೇ ಹೆಚ್ಚು.